KULA VE VOLKANİZMASI

Kula evleri büyük ailelere, özellikle de bütün bir günü evde geçiren kadınlara göre plan­ lanmış. Her oda, farklı işlevler için tasarlan­mış. Evlere girer girmez karşılaşılan serin taş avluların, evin hanımı için önemi büyük. Evin sosyal birçok aktivitesi de burada gerçekleşir. Evlerin etrafı gibi avlular da ev yaşamının mahremiyetini sağlayan yüksek duvarlarla çevrilidir. Türk evlerinde bu esastır. Yüksek duvarların yanı sıra, sokak kapılarındaki kafes bunun göstergesi. Rum evleri farklı. Bunlarda avlu değil, bahçe var ve sokaktaki yaşama dönük bir mimariye sahip.

Gün içinde oldukça sessiz olan bu dar Kula sokaklarının sakinlerinin çoğu ya tabakhane­ de ya da battaniye fabrikalarında çalışır. Bugün artık dericilik, geçim kaynağı olarak geçerliliğini yitiriyor. Ancak Kula battaniyeleri hala tercih ediliyor.

Tarihi MÖ 1. yüzyıla uzanan Kula, Frigya, Lidya, Roma, Bizans ve Selçuklu dönemlerinde de özgün bir yerleşim yeriydi. Selçukluların parçalanmasıyla Germiyanoğullarının topraklarına dahil oldu. Konumu nedeniyle Osman­lı döneminde Kula, önemli bir ticaret ve sanayi merkeziydi Yörenin ticari öneminin artmasıyla, Rumlar için burası uygun bir yerleşim haline geldi. Bölgede Rumların gerek ticari gerekse sanat yaşamının izleri yer yer hissediliyor.



Yer bilimciler bu bölgeyi "Kula Volkanizma­sı" olarak adlandırıyorlar. Daha dün sönmüş izlenimi veren volkan konileri, Türkiye'nin en önemli ve en genç volkanik oluşumları. Divlit Yanardağı, kent merkezine oldukça ya­ kın. Yanardağın lavlarının, 180 km'ye kadar uzandığı söyleniyor. Gerçekten de, simsiyah lavlar boyunca, kilometrelerce yolculuk et­mek mümkün. Hatta Kula Belediyesi'nin tu­rizmi canlandırmak amacıyla yaptığı planlar içinde, bu lavlar üzerinde bir yürüyüş bandı açmak da var. Yörenin bu çarpıcı özelliği eski çağlardan beri ilgi çekmiş. Özellikle 2 000 yıl önce· buradan geçen Amasyalı tarihçi Strabon, burayı Yunanca "yanık yöre" anlamına gelen, "Katakekaumene" olarak adlandırmış. Strabon, burada hiç ağaç olmadığını, toprağın yüzünün küllerle kaplı olduğunu, dağlık ve kayalık olan bu bölgenin sanki yangından ye­ ni çıkmış gibi siyah olduğunu, ancak bağlarından çok kaliteli bir şarap elde edildiğini yazar. Volkanik bölge, 600-700 metre yükseklikte bir yayla üzerinde uzanıyor. Bu alanda 68'den fazla volkan konisi var. Volkanik hareketlen­meler üç evrede meydana gelmiş. Burgaz Volkanikleri 1,1 milyon yıl, Elekçitepe Volkanikleri 200-300 bin yıl, üçüncü ve en yeni olan Divlittepe Volkanikleri ise 12 000 yıl önce faaliyet göstermiş. Özellikle Divlittepe Volkanikleri'ndeki volkan konileri, kraterler ve lav akıntıları, gerçekten de dün olmuş gibi. Vadi içinde akarak kilometrelerce yol alan lav akıntıları, bu hissi veren en belirgin özellik. Simsiyah, sert ve sivri oluşumların üzerinde bit­ki örtüsü görmek mümkün değil. 60 km2 ala­na yayılan kraterlerden püskürmüş lavlar ve cüruflar, oldukça dağınık ve karmaşık. Bu ne­denle üzerinde yürümek çok güç. Divlittepe'nin diğerlerinden farkı, koyu siyah renkli, bazaltlarının son derece akıcı olması. Bu akıcı­ lığı nedeniyle, adeta lav şelaleler oluşturmuş, vadileri aşmış ve hatta aktığı vadilerin girintilerini doldurmuş. Lav akıntıları içinde biriken gazlar, zaman zaman yüzeyde kabartılara ne­ den olmuş, gazlarını kaybederek, katılaşıp kabuklaşan bazı lavların altında lav tünelleri oluş­ muş. Binlerce yıl önce ilkel insanlar, bunlardan oluşan doğal kalelerde yaşamışlar. Günümüz­ de bu yaşama ait izlere rastlanıyor.